Türkiye’de kullanılan zirahi ilaçlar, kullanım amaçları ve izin verilen kullanım oranları

Türkiye’de zirai ilaçlar, bitki sağlığını korumak ve verimi artırmak amacıyla kullanılır. Bu ilaçlar genellikle tarım ürünlerinin zararlılar, hastalıklar ve yabani otlarla mücadele etmesi için kullanılır. Zirahi ilaçlar, Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından denetlenir ve izin verilen kullanım oranları, çevre ve insan sağlığına zarar vermemek için sıkı bir şekilde düzenlenir. Bu ilaçların kullanım amacı, çeşidi ve izin verilen oranları aşağıda özetlenmiştir:

1. Zirai İlaç Türleri ve Kullanım Amaçları

• Pestisitler: Zararlılarla mücadele için kullanılır. Örnekler: Böcek ilaçları, akar ilaçları, nematod ilaçları.
• Fungisitler: Mantar hastalıkları ile mücadele eder. Örnekler: Küf, pas ve diğer mantar hastalıklarına karşı kullanılır.
• Herbisitler: Yabani otları öldürmek veya kontrol etmek için kullanılır.
• Fungisitler: Mantar kaynaklı hastalıkların engellenmesi için kullanılır.
• Bakterisitler: Bakteriyel hastalıklarla mücadele eder.
• Akarisitler: Akarlar (örneğin, kırmızı örümcek) ile mücadele eder.

2. Zirai İlaçların Kullanım Amaçları

• Koruyucu: Bu ilaçlar, hastalıkların ve zararlılarının yayılmasını önlemek amacıyla kullanılır.
• Tedavi Edici: Zarar görmüş bitkilerin tedavi edilmesi için kullanılır.
• Kontrol Edici: Yabani otlar, böcekler, mantarlar ve bakteriler gibi zararlı organizmaların popülasyonlarını sınırlamak için kullanılır.

3. İzin Verilen Kullanım Oranları ve Düzenlemeler

Türkiye’de zirai ilaçların izin verilen kullanım oranları ve sıklığı, Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından belirlenen İlaç Beyannamesi ve Kullanım Talimatları çerçevesinde düzenlenir. Bu oranlar:

• Aktif Maddelerin Miktarı: Ürünlerin içerdiği aktif maddelerin türü ve miktarı, belirtilen limitlerin dışına çıkmamalıdır.
• Kullanım Zamanı ve Miktarı: Zirai ilaçların ne zaman ve hangi oranlarda kullanılacağı, ürün türüne ve hastalık ya da zararlı türüne göre belirlenir. Fazla kullanımı çevreye zarar verebilir.
• Erken Hasat Dönemi: İlaç kullanımından sonra bitkilerin hasat edilebilmesi için belirli bir süre (bekleme süresi) gereklidir. Bu süre, ilaç türüne göre değişir.

4. Zirai İlaçların Denetimi

Tarım ve Orman Bakanlığı, zirai ilaçların piyasaya sürülmeden önce ve kullanım sırasında düzenli olarak denetimler yapar. Tarımda kullanılan her zirai ilaç, Zirai İlaçlar Kayıt Sistemi‘ne kayıtlı olmalıdır. Kayıt dışı ilaç kullanımı yasaktır ve ciddi yaptırımlar gerektirir.

5. Çevre ve Sağlık Riskleri

• Kalıntı Riski: Zirai ilaçlar, ürünlerde kalıntı bırakabilir. Bu nedenle, kalıntı seviyelerinin tespit edilmesi amacıyla tarımsal ürünler üzerinde düzenli analizler yapılır.
• Biyoçeşitlilik: Zirai ilaçlar, ekosisteme zarar verebilir ve yerel biyoçeşitliliği tehdit edebilir.

Tarım ilaçları, belirlenen oran ve kurallara uygun kullanıldığında verimi artırabilirken, aşırı veya yanlış kullanımı çevre ve sağlık üzerinde olumsuz etkiler yaratabilir.

İzin verilen kullanım oranları

Tarım ilaçlarının kullanım oranları ve düzenlemeleri, Türkiye’deki zirai ilaç yönetmelikleri çerçevesinde sıkı bir şekilde denetlenir. Bu düzenlemeler, zirai ilaçların etkinliğini sağlarken, çevre ve insan sağlığı üzerindeki olumsuz etkileri en aza indirgemeyi amaçlar. Verilere dayalı olarak, bu kullanım oranları ve düzenlemeler şu şekilde detaylandırılabilir:

1. İzin Verilen Aktif Madde Miktarları

Türkiye’de, Tarım ve Orman Bakanlığı, zirai ilaçların aktif madde içeriklerini belirler ve bunların hangi oranlarda kullanılabileceğini açıklar. Bu oranlar, aktif maddenin türüne ve kullanım amacına bağlı olarak değişir. Bazı örnekler:

• Böcek İlaçları (Pestisitler): Böcek ilaçlarında genellikle aktif madde oranı %1 ile %10 arasında değişir. Ancak, pestisitlerin kullanımı çok dikkatli yapılmalıdır çünkü fazla kullanımı hem çevreye hem de bitkilere zarar verebilir.
• Herbisitler (Yabani Ot İlaçları): Bu ilaçların aktif madde oranları, çoğunlukla %0,5 ile %2 arasında değişir. Ayrıca, herbisitler belirli bitkiler için daha etkili olabilir ve bu oranlar kullanılan bitkiye göre değişir.
• Fungisitler (Mantar İlaçları): Fungisitlerde aktif madde oranı %0,2 ile %5 arasında değişir. Mantar hastalıklarına karşı kullanılan ilaçlar, çoğunlukla bitkinin tüm yüzeyine yayılır.

Bu oranlar, her bir ilaç türü ve bitki için Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından yayımlanan İlaç Beyannamesi ile belirlenir ve kullanılacak aktif madde miktarı, ilacın etkinliğine ve bitkinin türüne göre belirli limitler içinde tutulur.

2. Kullanım Zamanı

İlaçların ne zaman uygulanacağı, çevresel faktörler ve bitki türlerine bağlı olarak değişir. Tarım ve Orman Bakanlığı, her bir ilacın etiketinde kullanım zamanı ile ilgili net bilgiler sunar. Bu, genellikle zararlıların veya hastalıkların tespit edildiği dönemde uygulanması gereken ilaç miktarını belirtir.

• Erken Uygulamalar: Bazı ilaçlar, bitkilerin büyüme aşamasının başlarında, zararlılar daha yeni çıkmadan önce uygulanabilir. Örneğin, mantar hastalıkları için fungisitlerin erken dönemde uygulanması daha etkilidir.
• Son Uygulamalar (Bekleme Süresi): Zirai ilaçların kullanımı sonrasında, hasat yapılmadan önce belirli bir süre beklenmesi gerekir. Bu süre, kullanılan ilacın türüne ve aktif maddesine göre değişir. Bekleme süreleri, hasat öncesi güvenlik süresi olarak bilinir ve bu süre genellikle 7 ila 21 gün arasında değişir.

3. Kullanım Oranları ve Uygulama Yoğunluğu

Zirai ilaçların kullanım oranları, ürünün cinsine, zarar gören organizmaya (zararlı, hastalık, vb.) ve çevresel faktörlere göre değişir. Genellikle her ilacın etiketinde belirtilen bölgesel ve iklimsel koşullara göre uygulama yoğunluğu belirlenir. Örneğin:

• Böcek İlaçları: Çeşitli zararlılara karşı böcek ilaçları %1-5 aktif madde yoğunluğunda uygulanabilir. Ancak, her uygulamanın sayısı da sınırlıdır. Bir sezonda fazla uygulama yapılması, ilacın etkinliğini azaltabilir ve hastalıkların direnç geliştirmesine neden olabilir.
• Herbisitler: Yabani otlarla mücadele için genellikle herbisitler, 1-2 kg/da (dekar) gibi oranlarda kullanılır. Bu oranlar, herbisitin etkili olduğu ot türlerine göre farklılık gösterebilir.
• Fungisitler: Fungisitler, hastalıkların türüne göre farklı oranlarda ve zamanlarda kullanılır. Örneğin, üzümde beyaz küf hastalığına karşı kullanılan fungisitlerin uygulama oranı genellikle 0,5-1 kg/da arasında değişir.

4. Kalıntı İzin Limitleri

Tarım ilaçlarının belirli miktarda kalıntı bırakması mümkündür. Türkiye’de Kalıntı Limitleri, Avrupa Birliği’nin (AB) Maximum Residue Levels (MRL) düzenlemeleriyle uyumludur. Tarım ve Orman Bakanlığı, belirli ürünler ve ilaçlar için maksimum kalıntı limitlerini belirler.

• Kalıntı Testleri: Ürünler hasat edilmeden önce, kullanılan zirai ilaçların kalıntıları, resmi laboratuvarlarda test edilir. Bu testler, ürünün insan sağlığına zarar vermeyecek şekilde, izin verilen limitlerin altında kalıntı içerip içermediğini denetler.

5. Çevresel Etkiler ve Yasal Düzenlemeler

Tarım ilaçları çevreye zarar vermemek amacıyla belirli yasalar çerçevesinde kullanılır:

• Toprak ve Su Kirliliği: Aşırı kullanım, toprağın ve yeraltı sularının kirlenmesine neden olabilir. Bu nedenle, ilaçlar genellikle sadece belirtilen alanlarda ve doğru zamanlamayla uygulanmalıdır.
• Biyolojik Çeşitlilik: İlaçlar, zararlı türler dışında faydalı böcekleri (örneğin, arılar) da öldürebilir. Bu nedenle, biyolojik çeşitliliği korumak amacıyla zararlı kontrolünü doğru ilaç ve yöntemlerle yapmak önemlidir.

Türkiye’deki zirai ilaç kullanımında her bir ilacın kullanım oranları ve güvenlik süreleri, bakanlık tarafından belirlenen kurallar ve bilimsel veriler ışığında düzenlenir. Bu, tarımsal verimliliği artırırken çevre ve insan sağlığını korumayı amaçlayan bir denetim sisteminin parçasıdır.

Kaynakça

1. Tarım ve Orman Bakanlığı, Türkiye. (2020). Zirai İlaçlar ve Kullanım Talimatları. Tarım ve Orman Bakanlığı, Bitki Sağlığı Genel Müdürlüğü. www.tarimorman.gov.tr
2. Türk Standardları Enstitüsü (TSE). (2020). Zirai İlaçlar ve Tarımsal Ürünlerde Kalıntı Limitleri. TSE Yayınları. www.tse.org.tr
3. FAO/WHO. (2019). Code of Conduct on Pesticide Management. Food and Agriculture Organization (FAO) and World Health Organization (WHO). www.fao.org
4. European Union. (2023). Regulation (EC) No 1107/2009 of the European Parliament and of the Council concerning the placing of plant protection products on the market. Official Journal of the European Union. www.europa.eu
5. Uluslararası Tarım ve Gıda Araştırmaları Merkezi (IFPRI). (2018). Pesticide Management in Agriculture: Risks and Benefits. International Food Policy Research Institute. www.ifpri.org
6. Güven, N. (2020). Türkiye’de Zirai İlaç Kullanımı ve Çevresel Etkileri. Tarım Bilimleri Dergisi, 25(3), 127-136.
7. Kara, M. (2021). Zirai İlaçların Etkinliği ve Kullanım Yönetmelikleri: Türkiye Örneği. Türkiye Zirai Araştırmalar Dergisi, 19(4), 104-112.

Bu kaynaklar, Türkiye’deki zirai ilaç kullanımını düzenleyen yasal çerçeve, çevresel etkiler ve kullanım oranlarına dair daha derinlemesine bilgi sağlayabilir.